ကျောင်းနေအရွယ်

ကလေး တစ်ယောက်ရဲ့ စိတ်ဓာတ်က နုနယ်ပါတယ်။ သူတို့လေးတွေ စိတ်အားတက်ကြွနေဖို့ စိတ်ဓာတ်ခွန်အားပြည့်ဝနေဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ စိတ်ခွန်အားပြည့်ဝပြီး အားအင်တက်ကြွနေမှ သူတို့လေးတွေရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝဟာ ဖြောင့်ဖြူးသာယာနေမှာပါ။ ဒီလို စိတ်အားတက်ကြွနေဖို့၊ စိတ်ခွန်အားမြင့်မားနေဖို့ဆိုရင် မိဘအုပ်ထိန်းသူတွေရဲ့ လမ်းညွှန်မှုနဲ့ ဆုံးမပဲ့ပြင်မှုတွေက အဓိကကျပါတယ်။ ကိုယ့်ကလေး ပျော်ရွှင်တက်ကြွနေအောင် ဘယ်လို အားပေးကြမလဲ။ ဘယ်လို စိတ်အားတက်ကြွစေမလဲ။ နည်းလမ်းလေးတွေ ရှိပါတယ်။ ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ သင်ကြားပေးပါ ကလေးဆိုတာ သိချင်စိတ်များတယ်။ ဒါကြောင့် ဘာလုပ်လုပ် သူတို့က ဝင်ပါချင်တတ်ကြစမြဲ။ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ ဆူငေါက်ပြီး နှင်ထုတ်လိုက်တာထက် ဘယ်လိုလုပ်ရတယ်၊ ဘာကြောင့်လုပ်ရတယ်ဆိုတာမျိုး သင်ကြားပေးမယ် ပြောပြပေးမယ်ဆိုရင် သူ့ရဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယုံကြည်မှုကို မြှင့်တင်ပေးရာရောက်ပါတယ်။ ဖေဖမေမေတို့နဲ့ နေတဲ့အချိန်တိုင်းမှာ ဆုချီးမြှင့်ပါ တီဗီကြည့်ချိန်၊ ဂိမ်းဆော့ချိန်တွေထက် ဖေဖေမေမေတို့နဲ့ နေတဲ့အချိန်ပိုများတာက ကလေးတွေအတွက် ပိုအကျိုးရှိပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်ကလည်း ကလေးတွေက အချိန်ပေးဖို့လိုပါတယ်။ ပေါက်ကရမုန့်တွေ မစားဖြစ်တိုင်း ဆုချပါ လမ်းဘေးသွားရည်စာတွေ၊ Junk Food တွေနဲ့ အသင့်စားအစားအစာတွေဟာ […]

COVID-19 ကပ်ရောဂါအတွက် ခုထက်ထိ ကာကွယ်ဆေးရော၊ ကုသဆေးပါ မတွေ့သေးဘူးဆိုပေမယ့် လူတွေဟာ New normal ဆိုတဲ့ နေထိုင်မှုပုံစံအသစ်နဲ့ နေသားကျဖို့ ကြိုးစားနေကြပါပြီ။ အလုပ်တွေပြန်လုပ်နေကြပြီဖြစ်သလို ကျောင်းတွေလည်း အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ပြန်ဖွင့်လာကြပါပြီ။ ကျောင်းပြန်ဖွင့်မယ်ဆိုတုန်းက ဒီလို အခြေအနေမှာ ကျောင်းပြန်ဖွင့်တာက ကလေးတွေကို မတော်တဆ ရောဂါပိုးတွေများ ကူးစက်စေမလားဆိုပြီး တစ်နှစ်လောက် ကျောင်းနားလိုက်ဖို့အထိ စဉ်းစားထားကြတဲ့ မိဘတွေလည်း ဒုနဲ့ ဒေးပါပဲ။ မတတ်သာလို့သာ ဒီလိုစဉ်းစားကြတာပါ။ တတ်နိုင်ရင် ကလေးကို တစ်နှစ်နားစေချင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ခုဆိုရင် ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစား ဝန်ကြီးဌာန၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနတို့ ပူးပေါင်းပြီး ကလေးတွေကို တတ်နိုင်သမျှ အန္တရာယ်ကင်းကင်းနဲ့ ကျောင်းတက်နိုင်အောင်လို့ လိုက်နာရမယ့် စည်းကမ်းလေးတွေ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ အသိပေးထားပါ။ တတ်နိုင်ရင် ကလေးကို သူနားလည်လောက်မယ့် စကားလုံးတွေနဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အကြောင်းကို ရှင်းပြထားပါ။ ဒီရောဂါဟာ ဘယ်လိုရောဂါမျိုးဖြစ်တယ်၊ […]

လိင်ပညာပေး ကို အရင်က ထဲထဲဝင်ဝင် မသင်ကြားဖူးဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ မီလိုက်သလောက် ပြောရရင် အတန်းထဲမှာ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ် ခန္ဓာကိုယ် ပြောင်းလဲပုံအကြောင်း၊ မိန်းကလေးတွေ ဓမ္မတာ လာတဲ့ အကြောင်းလောက်ကိုပဲ သင်ပေးဖူးတာပါ။ ခုတော့ လိင်ပညာပေးကို သင်ရိုးညွှန်းတမ်းနဲ့ စနစ်တကျ စာသင်ချိန် တစ်ချိန် ပေးပြီး သင်ရတော့မှာပါ။ ရုတ်တရက်ဆိုတော့ ကျောင်းသားတွေအတွက်ရော၊ ဆရာတွေအတွက်ရော အခက်အခဲလေးတွေ ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဘာအခက်အခဲတွေ ရှိမှာလဲဆိုတာ ဆက်ကြည့်ကြရအောင်။ အသေးစိတ်ဆွေးနွေးရခြင်း အရင်ကတော့ ကျောင်းတွေမှာ လက်မထပ်ဘဲ အတူမနေရဘူးလို့ ပြောရင် ကိစ္စပြတ်ပါတယ်။ မျက်နှာ ပူစရာလည်း မလိုသလို ထွေထွေထူးထူး ပြောစရာလည်း မရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ခုလိင်ပညာပေးမှာ အတူမနေရဘူးဆိုတာ အပြင် မတော်တဆ အတူနေမိရင် ရောဂါပိုး မကူးစက်အောင်၊ မလိုချင်တဲ့ ကိုယ်ဝန်မရအောင် […]

ဒီကနေ့ခေတ်မှာ ဗီဒီယိုဂိမ်းတွေဟာ အသက်အရွယ်မရွေး လူအတော်များများနဲ့ မကင်းကွာတော့တဲ့ အရာတွေဖြစ်ပါတယ်။ လူအတော်များများဟာ Console၊ ကွန်ပျူတာ၊ မိုဘိုင်းဖုန်း၊ တက်ဘလက်စတဲ့ အီလက်ထရွန်နစ် ထုတ်ကုန်မျိုးစုံကနေ ဗီဒီယိုဂိမ်းဆော့ကစားနေကြပြီဖြစ်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ ဗီဒီယိုဂိမ်းဆော့ကစားသူပေါင်း ၁.၂ ဘီလီယံတောင်ရှိပါတယ်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေက ၇.၆ ဘီလီယံသာရှိတာမို့ ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ ၁၆% ဟာ ဂိမ်းဆော့ကစားကြတယ်ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ ခုနောက်ပိုင်းကာလတွေမှာ လူငယ်အများစုဟာ ဂိမ်းကစားခြင်းကို နေ့စဉ်ပုံမှန်ပြုလုပ်နေကျ လုပ်ငန်းဆောင်တာတစ်ခုလို ပြုလုပ်နေကြပြီး အချို့လူငယ်တွေဟာဆိုရင် စွဲလမ်းတဲ့အဆင့်ကို ရောက်ရှိနေကြပါပြီ။ ဒါဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ လက္ခဏာတော့မဟုတ်ပါဘူး။ ဂိမ်းကို စွဲလမ်းလွန်းလာတဲ့အခါ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတစ်ချို့ဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။ ဒါတွေကတော့ ဂိမ်းကစားသည့် အချိန် တဖြည်းဖြည်းများလာတာ ဂိမ်းအကြောင်းကိုသာ တွေးမိနေမိတာ လက်တွေ့ဘဝမှာ ရင်ဆိုင်နေရသည့် ပြဿနာတွေ၊ စိုးရိမ်စိတ်တွေ၊ စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းတာတွေကနေ လွတ်မြောက်ဖို့ ဂိမ်းကစားတာ၊ ဂိမ်းကစားရဖို့ လိမ်ညာပြောဆိုလာတာ၊ ဂိမ်းမကစားရတဲ့အခါ နေမထိထိုင်မသာဖြစ်လာတာ၊ […]

ကျောင်းက စာသင်ခန်းတွေမှာ ဆရာ ဆရာမတွေက ကလေးတွေကို ငြိမ်ငြိမ်လေး ထိုင်ခိုင်းထားပြီး စာသင်ပြနေကြတာဟာ သာမန်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ် တစ်ခုပါ။ ကျောင်းသားတစ်ယောက်ဟာ ထိုင်ခုံမှာ ငြိမ်ငြိမ် လေးထိုင်ပြီး စာကြည့်နေခြင်းဖြင့် သေသေချာချာ အာရုံစူးစိုက်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ထင်နေကြပါတယ်။ အရွယ် ရောက်ပြီးသူ ကျောင်းသား ကျောင်းသူတွေ (ဥပမာ၊ တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားတွေ)ကတော့ စာလေ့လာရာမှာ အချိန်အကြာကြီးနဲ့ တစ်ဆက်တည်း မလေ့လာကြတော့ပါဘူး။ ခဏအနားယူတာမျိုး၊ မတ်တပ်ရပ် စာကျက်တာမျိုး စတာတွေလုပ်တတ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း မူလတန်းနဲ့ အလယ်တန်း ကလေးတွေအနေနဲ့ကျတော့ လူကြီးတွေ၊ ဆရာဆရာမတွေရဲ့ ထားရာနေ၊ စေရာသွားပါတယ်။ စာလေ့လာရာမှာ သူတို့အတွက် သက်တောင့်သက်သာဖြစ်စေမယ့် နည်းလမ်းတွေကို မရှာဖွေတတ်ကြသေးပါဘူး။ အောက်ဖော်ပြပါ အချက်တွေက တစ်နေကုန်ထိုင်ပြီး စာသင်နေရာက ရလာနိုင်တဲ့ ကျန်းမာရေး ဆိုးကျိုးတွေပါပဲ။ (၁)     အချိန်တော်တော်ကြာ ထိုင်လျက် စာကျက်နေမယ်ဆိုရင် […]

ကလေးတွေကို လိင်အသိပညာပေးခြင်းဟာ ဘာကြောင့် အရေးကြီးတာလဲ။ အမျိုးသားနဲ့အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တည်ဆောက်ပုံ ကွဲပြားမှုတွေကို နားလည်စေရန်။ ကျား/မ လိင် အရ တူညီချက်တွေနဲ့ကွဲပြားခြားနားချက်တွေကို သိရှိစေရန်။ ယောက်ျားလေးဖြစ်စေ၊ မိန်းကလေးဖြစ်စေ မိမိရဲ့လိင်အရ တာဝန်ယူတတ်မှုရှိလာစေရန်။ လိင် အသိပညာကို သင်ကြားရခြင်းကြောင့် လူမှုဆက်ဆံရေးနယ်ပယ်မှာ ကိုယ်ကျင့်တရား ကောင်းမွန်တဲ့သူ တစ်ယောက်အဖြစ် ကြီးပြင်းလာစေရန် ရည်ရွယ်ပါတယ်။ ဘယ်အချိန်မှာ လိင်ပညာပေးခြင်းကို ပြုလုပ်သင့်သလဲ။ ဘယ်သူတွေက ပေးသင့်သလဲ။ ယနေ့ခေတ်မှာ နည်းပညာတွေ တစ်ဟုန်ထိုး တိုးတက်လာတာနဲ့အမျှ လိင်ကိစ္စအပေါ် ကလေးတွေရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှု မြင့်လာကြပါတယ်။ လိင်အကြောင်းကို ပိုမိုသိချင်လာကြပါတယ်။ လူမှုကွန်ယက် စာမျက်နှာတွေကနေ အလွယ်တကူ ရှာဖွေလာကြပါတယ်။ ဒီလိုအချိန်မှာ မိဘတွေဘက်က ခြေတစ်လှမ်းဦးထားဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။ လိင်အသိပညာကို မှန်ကန်တဲ့နည်းလမ်းနဲ့ အသိပညာပေးထားသင့်ပါတယ်။ ကလေးတွေကို လိင်ပညာ ပေးခြင်းအတွက် ပဏာမတာဝန်ရှိသူဟာ မိဘတွေပါပဲ။ […]

ကျောင်းသင်ခန်းစာတွေမှာ လိင်အသိပညာကို ထည့်သွင်းသင်ကြားသင့်နေပြီလား စာသင်ကျောင်းတွေမှာ သင်ကြားတဲ့ ကျောင်းသင်ခန်းစာတွေမှာ လိင်ပညာပေး သင်ခန်းစာတွေကို ထည့်သွင်းသင်ကြားဖို့ ဘာကြောင့် အရေးကြီး သလဲဆိုတာ ပြောပြပေးပါမယ်။ (၁)      အသက်အရွယ်မပြည့်သေးသူ အမျိုးသမီးငယ်လေးတွေမှာ ကိုယ်ဝန်ရှိလာပြီး ကျောင်းထွက် ရတဲ့ကိစ္စတွေ အဖြစ်များလာပါတယ်။ အသက်မပြည့်သေးတဲ့အတွက် စဉ်းစားဉာဏ် လုံလောက်စွာ မဖွံ့ဖြိုးသေးတဲ့အတွက်ကြောင့်ပါ။ ဒါ့အပြင် အရွယ်မတိုင်ခင် လိင်မှုကိစ္စပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဘယ်လို အကျိုးဆက်တွေဖြစ်လာနိုင်သလဲ ဆိုတာ သူတို့ နားမလည်သေးလို့ပါ။ ကိုယ်ဝန်ရှိပြီး ကျောင်းထွက် ရမယ်ဆိုတာကိုလည်း ကြိုတင်မျှော်မှန်းထားပုံမရပါဘူး။ ဒီပြဿနာတွေ လျစ်လျူမရှုထားသင့်ပါဘူး။ ဒါတွေကို လိင်အသိပညာပေးလိုက်ခြင်းနဲ့ ကျော်လွှားနိုင်ပါတယ်။ (၂)      အသက်မပြည့်သေးတဲ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေဟာ ကောင်းမွန်စွာ မဖွံ့ဖြိုးသေးပါဘူး။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဖို့လည်း အဆင်သင့် မဖြစ်သေးပါဘူး။ ဒါကြောင့် ဆယ်ကျော်သက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေမှာ ကိုယ်ဝန်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေ အဖြစ်များလှပါတယ်။ (၃)      သင့်ကလေးဟာ အကျင့်ပျက်စရိုက်တွေ […]

အနိုင်ကျင့်ခံရခြင်းနဲ့ ပြစ်တင်ဝေဖန်ခံရခြင်းတွေဟာ ကျောင်းတွေမှာ ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ အလေ့အထတွေပါ။ သင့်ကလေးကို အခြားကလေးတစ်ယောက်က အနိုင်ကျင့်နေပြီဆိုရင်တော့ မိဘတစ်ယောက် အနေနဲ့ (သို့မဟုတ်)  အုပ်ထိန်းသူတစ်ယောက်အနေနဲ့ လျစ်လျူရှုမထားသင့်ပါဘူး။ တာဝန်အပြည့်အဝရှိပါတယ်။ အနိုင်ကျင့်ခံနေရတဲ့ ကလေးတစ်ယောက်ကို ဘယ်လိုမျိုးနည်းလမ်းကျကျ ကာကွယ်ပေးနိုင်မလဲ ဆိုတာ ပြောပြချင်ပါတယ်။ အနိုင်ကျင့်ခံရတဲ့အခိုက်အတန့်မှာ သင့်ကလေးဟာ ဘယ်လိုပြုမူသင့်သလဲဆိုတာကို သင်ပြောပြ အကြံပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုပြုလုပ်ရာမှာလည်း သင့်အနေနဲ့ မှန်ကန်တဲ့နည်းလမ်းတွေ အသုံးပြုဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ မှန်ကန်တဲ့ နည်းလမ်းတွေသုံးနိုင်မှာသာ သင့်ကလေးခံစားနေရတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ အပြုအမူပိုင်းဆိုင်ရာ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကို ဖယ်ရှားပေးနိုင်မှာပါ။ ယနေ့ခေတ်မှာ အနိုင်ကျင့်ခံခြင်းနဲ့ အနှောင့်အယှက် ပေးခြင်းကို ကာကွယ်တားဆီးပေးတဲ့ ဥပဒေတွေလည်းရှိနေပါပြီ။ သင်ကိုယ်တိုင်မှန်မှန်ကန်ကန် အသုံးချ နိုင်ဖို့ပဲလိုအပ်တာပါ။ (၁)   အနိုင်ကျင့်ခံရခြင်းကို ရှောင်ရှားနိုင်အောင် သင့်ကလေးကို ကူညီပေးပါ။ အနိုင်ကျင့်ခံရတာကို ဘယ်လိုရပ်တန့်နိုင်မလဲဆိုတာ သင့်ကလေးကို အသိပညာပေးပါ။ အနိုင်ကျင့်ခံရသူတွေကို ကြောက်ရွံ့ပြီး မျက်လုံးလွှဲတာမျိုးကို […]

သိပ်မကြာခင်က ဆယ်တန်းမှာ လိင်ပညာပေး (sex education)နဲ့ ပတ်သတ်လို့ သင်ရမယ့် သင်ရိုးညွှန်းတမ်း ထွက်လာပါတယ်။ ထုံးစံအတိုင်း လူ၃ယောက်ရှိရင် ၂ဖွဲ့ကွဲတာဆိုတော့ သင်သင့်တယ်။ မသင်သင့်ဘူး စသဖြင့် အသံတွေ ပြန်ကြားရတာပေါ့။ ကိုယ်တွေနိုင်ငံမှာပဲ ဒီလိင်ပညာပေးကို သင်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ တခြားနိုင်ငံတွေမှာလည်း သင်ပါတယ်။ ဒီမှာတော့ စစချင်းဆိုတော့ ပြောရတာ ခက်ခဲတာ၊ ကျောင်းသားက ကိုယ့်ကို မလေးစားမှာ စိုးတာ စသဖြင့် အခက်အခဲလေးတွေတော့ ရှိမှာပေါ့။ သူများဆီမှာလည်း ရှိပါတယ်။ ဒီလိုပဲ နည်းလမ်းရှာပြီး သင်ရတာပေါ့။ အရင်ဆုံး စိတ်ထဲမှာ ပြတ်ပြတ်သားသား သိထားသင့်တာက လိင်ပညာပေးဆိုတာ လိင်ဆက်ဆံနည်းကို သင်ပေးတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာပါပဲ။ ဒါကို အရင်ဆုံး စိတ်ထဲမှာ ရှင်းထားပါ။ သူတို့အခေါ်ကတော့ comprehensive sex education ပြီးပြည့်စုံတဲ့ […]

အိပ်မပျော်တဲ့ဝေဒနာဟာ ပူပင်သောကတွေနဲ့ ရုံးကန်လှုပ်ရှားနေရတဲ့ လူကြီးတွေမှာသာမကပါဘူး ငယ်ရွယ်နုနယ်လှတဲ့ ကလေးတွေမှာလည်း ဖြစ်နိုင်တဲ့ ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ သားသားမီးမီးလေးတွေဟာ တစ်နေ့ကို အနည်းဆုံး ၉ နာရီ အိပ်စက်ပေးဖို့ လိုအပ်ပြီး ဒီလိုအိပ်စက်ပေးမှသာ သူတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ် ကျန်းမာသန်စွမ်းမှုနဲ့ စိတ်ပျော်ရွှင်မှုကို အထောက်အကူဖြစ်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကြွက်သား၊ နှလုံးနဲ့ ဦးနှောက်တို့ ဖွံ့ဖြိုးလာစေဖို့ အိပ်စက်မှုက အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။ အိပ်စက်ခြင်းဟာ ရင်သွေးတွေရဲ့ အစာစားချင်စိတ်ကိုလည်း မျှတအောင်ထိမ်းချုပ်ပေးတာမို့ ငယ်ရွယ်စဉ်မှာတင် ကိုယ်အလေးချိန်မြင့်မားနေတဲ့ ပြဿနာကိုလည်း တားဆီးပေးနိုင်ပါသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် တစ်ခါတစ်ရံမှာတော့ ရင်သွေးလေးတွေ ကောင်းမွန်စွာ မအိပ်စက်နိုင်ကြတာကို မိဘတိုင်း ကြုံဖူးကြမှာပါ။ ဘာကြောင့် ရင်သွေးလေးတွေ ခုလို မအိပ်ပျော်နိုင်ဖြစ်နေကြတာပါလိမ့်နော်။ သားသားမီးမီးတွေ ဘာလို့ အိပ်မပျော်ဖြစ်နေတာလဲ ငယ်ရွယ်စဉ်အချိန်မှာ ရင်သွေးငယ်တွေဟာ ကောင်းမွန်စွာ အိပ်စက်နိုင်ဖို့ အထူးလိုအပ်ပါတယ်။ အိပ်စက်ခြင်းနဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေ၊ အိပ်မပျော်တာတွေကို ခံစားနေရတဲ့ ကလေးတွေဟာ […]