အခြားစိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာများ

နတ်ပွဲတွေမှာ နတ်ပူး ပြီး ထကကြ၊ နဂါးတွေ ဝင်ပူးကြတယ်ဆိုတာ ခုလို သိပ္ပံပညာထွန်းကားတဲ့ ခေတ်မှာတော့ ယုံဖို့ ခက်ပါတယ်။ လောကီနယ်လွန် ကိစ္စရပ်တွေကိုတော့ မပြောလိုပေမယ့် ဒီလိုအဖြစ်အပျက်တွေကို သိပ္ပံနည်းကျ၊ ဆေးပညာအရ ရှင်းပြထားတာတွေတော့ ရှိပါတယ်။ နတ်ပူး သလား ရူးသလား။ နတ်ပွဲတွေမှာ အကောင်းကြီးတွေကနေ အစုလိုက် ထကကြ၊ နဂါးဝင်ပူးတယ်ဆိုပြီး မြေကြီးမှာ တွန့်လိမ်ကြ (ရေပါ ဖြန်းပေးရသေး) ဒီလိုမျိုး ထူးဆန်းတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေက မြန်မာနိုင်ငံမှာပဲ ရှိတာ မဟုတ်ပါဘူး။ တခြားနိုင်ငံတွေမှာလည်း ရှိပါတယ်။ ဒါကို လေ့လာကြည့်လိုက်တဲ့အခါ Mass Hysteriaဆိုတာကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ Mass Hysteriaကို နောက်တစ်မျိုး Collective obsessional behavior လို့လည်း ခေါ်ပါတယ်။ ဆိုလိုတာက လူအစုလိုက် အပြုံလိုက်က ထူးဆန်းတဲ့ အပြုအမူတွေကို လုပ်ကြတာပေါ့။ […]

တကယ်မရှိတဲ့ အသံ တွေ၊ သူများမကြားတဲ့ အသံတွေကို ကြားနေရတာ ကိုယ်တစ်ယောက်တည်းဆိုရင် ဒါဟာ ကိုယ့်မှာ ပြဿနာ တစ်ခုခု ရှိနေတာပါ၊ ဒါကို ဆေးပညာအရ Auditory hallucination လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဒီလိုမဟုတ်ဘဲ အတော်များများက ကြားရတယ်။ ကြားတဲ့သူတွေကလည်း စိတ်ကျန်းမာရေးချို့တဲ့မှု မရှိတဲ့ လူကောင်းတွေပဲ ဆိုရင်တော့ ဒါဟာ ရောဂါလို့ ပြောဖို့ ခက်နေပါပြီ။ ဘာကြောင့်များ လူတွေက အသံတွေကို စွဲလမ်းပြီး ကြားနေရတာလဲ။ တကယ်မရှိတဲ့ အသံ တွေကို ကြားနေရတာက ဒါကို Earwormsလို့ ခေါ်ပါတယ်။ အသံတစ်ခုခုကို စွဲပြီး ထပ်ကာထပ်ကာ ကြားနေရတဲ့ အခြေအနေပါ။ အများစုက သီချင်းတွေကို ပြန်ကြားတာ များပါတယ်။ တခြားအသံတွေကိုလည်း ကြားတာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ ဒီလို ထပ်ကာထပ်ကာ ကြားနေရပေမယ့် […]

Psychological warfare (Psywar) ဆိုတာ လတ်တလောမှာ ခဏခဏ ကြားနေရတဲ့ စကားလုံးပါ။ တိုးတက်လာတဲ့ ခေတ်ကြီးထဲမှာ ကိုယ့်ရဲ့ ပြိုင်ဘက်ကို အနိုင်ယူဖို့ အရင်လို လူအင်အားတွေ၊ လက်နက်အင်အားတွေ မသုံးဘဲ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအနိုင်ယူတဲ့ ပုံစံပါ။ Psywarဆိုတာ ဘာလဲ။ Psywarတွေကြောင့် စိတ်ကျန်းမာရေး မထိခိုက်အောင် ဘယ်လို လုပ်မလဲဆိုတာ ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။ Psywar ဆိုတာ Psychological warfare လို့ အရှည်ကောက် ခေါ်ပြီး ဟိုးအရင်တွေတည်းက စစ်ပွဲတွေမှာ တစ်ဖက်ရန်သူကို စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်အောင် ဝါဒဖြန့်ပြီး အားနည်းအောင် လုပ်တဲ့နည်းပါ။ ခေတ်ပြောင်းလာတာနဲ့အမျှ Psywarကို စစ်မြေပြင်တင်မှာမက နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေမှာပါ သုံးလာတာကို တွေ့ရပါတယ်။ Psywarမှာ အဓိက သုံးတဲ့ နည်းလမ်းက တစ်ဖက်ရန်သူကို ကြောက်စိတ်ဝင်အောင်၊ ယုန်ထင်ကြောင်ထင် ဖြစ်အောင်၊ […]

လူတစ်ဖက်သား အဆင်ပြေပျော်ရွှင်နေတာကို လူတိုင်း မုဒိတာထားနိုင်တယ်လို့ မထင်ပါနဲ့။ တကယ်တော့ လူတိုင်း ဒီလိုမတွေးနိုင်ကြပါဘူး။ ဒါကို စိတ်ပညာမှာတော့ fear of missing out ဒါမှမဟုတ် FOMO လို့ခေါ်ပါတယ်။ FOMO ဟာ ပုံမှန်စိတ်ခံစားချက်မျိုးလို့ ထင်မှတ်စရာရှိပေမယ့် တကယ်တမ်းမှာတော့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ တပါးသူတွေဟာ ကိုယ့်ထက်ပိုသာနေတယ်၊ ကိုယ့်ထက်ပိုတော်နေတယ်၊ ကိုယ့်ထက်ပိုကောင်းတဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေကို ပိုင်ဆိုင်နေတယ်ဆိုတဲ့ အတွေးကြီး အမြဲမပြတ်ဝင်နေတာမျိုးပေါ့။ မြန်မာလူမျိုးတွေပြောနေကြ စကားနဲ့ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ရမယ်ဆိုရင် တဖက်သားအဆင်ပြေနေတာကို မုဒိတာမပွားနိုင်ဘူးဆိုရမှာပေါ့။ ပုံမှန်အားဖြင့်ဆိုရင် ဒီဝေဒနာက ဘာမှမဟုတ်ဘူးလို့ ယူဆချင်စရာဖြစ်ပေမယ့် တကယ်တမ်းမှာတော့ သင့်ဘဝတစ်ဘဝလုံးမှာ ပျော်ရွှင်မှုတွေကို တိတ်ဆိတ်ခြောက်ကပ်သွားအောင် ဒုက္ခပေးနိုင်တဲ့ ဝေဒနာတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ FOMO နဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစ်ခုသိထားရမှာက တစ်ဖက်သားရဲ့ အဆင်ပြေနေမှုတွေကြောင့် မပျော်မရွှင်ဖြစ်နေပေမယ့် ကိုယ့်ကိုယ်ကို ညံ့ဖျင်းတယ်လို့ ပြစ်တင်ဝေဖန်ရင်း စိတ်ဓာတ်ကျ၊ […]

နိုင်ငံတကာ လုပ်ငန်းခွင်တွေမှာတော့ Zoom Fatigue ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းတစ်ခု ခေတ်စားလာနေပါတယ်။ ကိုဗစ်ကာလ Work from Home ကြောင့် လုပ်ငန်းခွင် အစည်းအဝေးတွေကို အွန်လိုင်းကနေတဆင့် Video Call တွေနဲ့ ပြုလုပ်ရတာတွေ ခေတ်စားလာနေတယ်မဟုတ်လား။ ဒီလိုပြုလုပ်ကြရာမှာ Application အမျိုးမျိုးကို အသုံးချကြပေမယ့် လူသုံးအများဆုံးကတော့ Zoom နဲ့ Meet တို့ပါပဲ။ ဒါကြောင့်လည်း Video Call တွေကြောင့် ပင်ပန်းနွမ်းလျပြီး စိတ်ဖိစီးလာနေတာကို လူသုံးများတဲ့ Zoom ကို အစွဲပြုပြီး Zoom-Fatigue လို့ သုံးနှုန်းခေါ်ဝေါ်လာကြတာပါ။ စိတ်ကျန်းမာရေးပညာရပ်မှာတော့ Zoom Fatigue ဟာ ကိုဗစ်ကပ်ဘေးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဝေဒနာတစ်မျိုးလို့ ဆိုထားပါတယ်။ လူမှုဆက်ဆံရေးဟာ စိတ်နဲ့ စိတ်ခံစားချက် ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ […]

ဒီဘက်ခေတ်မှာ စမတ်ဖုန်းတွေက သိပ်ကို အသုံးတည့်လာပါတယ်။ လူနေမှုဘဝမှာ မရှိမဖြစ်အရာတစ်ခုဖြစ်လာသလို တဖက်မှာလည်း စမတ်ဖုန်းနဲ့ ဆက်နွယ်နေတဲ့ ရောဂါဘယတွေကလည်း အမျိုးမျိုး ပေါ်ထွက်လာနေပါတယ်။ ဒီတစ်ခေါက်တော့ နေရာတကာ Selfie ဆွဲနေတာဟာ စိတ်ဝေဒနာပါ ဆိုတဲ့အကြောင်းလေး ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။ နေရာတကာ Selfie ဆွဲနေတာဟာ စိတ်ဝေဒနာပါ ဒီလို စမတ်ဖုန်းတွေနဲ့ဆက်နွယ်နေတဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေဟာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေသာမကပဲ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေလည်း ပါဝင်နေပါတယ်။ ဥပမာတစ်ခုပြောရရင်တော့ Selfie Syndrome ပေါ့။ ရောက်လေရာအရပ်မှာ ဖုန်းလေးဖွင့်ပြီး Selfie ဆွဲနေပြီဆိုရင် ဒီပြဿနာကို သတိထားဆန်းစစ်ဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဘာကြောင့်လည်းဆိုရင်တော့ ဒါက Selfie Syndrome ဖြစ်နေတာဖြစ်နိုင်လို့ပါပဲ။ ယျေဘယျအားဖြင့် Selfie ရိုက်တာကို လှချင်ပချင်တဲ့ အမျိုးသမီးငယ်လေးတွေ အများဆုံးပြုမူကြပါတယ်။  ဒီလိုပြောလို့ အမျိုးသားတွေနဲ့ အမျိုးသမီးကြီးတွေရော မရိုက်ဖူးလားလို့တော့ မမေးပါနဲ့။ သူတို့လည်း […]

ဖေ့ဘွတ်မှာ ပို့စ်လေးတစ်ခုပေါ်လာလို့ ဖတ်မိတာ ကလေးမလေးက ဘုရားရှိခိုးတိုင်း ဘုရားကို စေ့စေ့ကြည့်မိရင် ပြစ်မှားလိုစိတ်ပေါ်လာလို့တဲ့။ တခြားအချိန်တွေ သောက်တော်ရေကပ်၊ ပန်းလဲဆိုအကောင်း။ ဘုရားရှိခိုးမယ်။ တရားထိုင်မယ်လို့ အာရုံပြုလိုက်တာနဲ့ စပြီ။ စိတ်ထဲမှာ အလိုလိုနေရင်း ပြစ်မှားချင်စိတ်တွေ ပေါ်လာတယ်။ နောက်တစ်ယောက်ကတော့ ဆေးခန်းလာပြတာ။ ဘုရားပုံတော်ကို မြင်လိုက်တာနဲ့ မဟုတ်တဲ့ စိတ်တွေ ပေါ်လာလို့တဲ့။ မမြင်ရင်အကောင်းအတိုင်းပဲ။ တခြားလူတွေလိုပဲ နေထိုင်သွားလာလို့ရတယ်။ ဒီကိစ္စတွေကို တွေးကြည့်ရင် ဒီလူတွေကို ဝဋ်နာ ကံနာတွေ၊ အကုသိုလ်ကြီးလိုက်တဲ့သူတွေ၊ ပေါက်ကရတွေးတတ်တဲ့သူတွေ၊ ငရဲကြီးမယ့်သူတွေလို့ ထင်ကောင်း ထင်နိုင်ပါတယ်။ ဒါတကယ်ပဲလား။ OCD (Obsessive-Compulsive Disorder)ဆို ကြားဖူးကြလားမသိ။ စိတ်စွဲလမ်းလွန်ရောဂါလို့ ခေါ်တာပေါ့။ တစ်ခုခုကို မထိန်းချုပ်နိုင်ဘဲ ထပ်ခါထပ်ခါ လုပ်မိနေတာ (Compulsion)၊ မသင့်တော်မှန်း သိပါရက်နဲ့ မတွေးနိုင်အောင်၊ မလုပ်နိုင်အောင် စွဲလမ်းနေတာမျိုးပေါ့ (Obsession)။ သန့်ပြီးသားလက်ကို ခဏခဏဆေးနေမိတာ၊ ပိတ်ပြီးသားမီးကို […]

၂၁ ရာစုရဲ့ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခု ကုန်ဆုံးပြီးသွားတဲ့နောက်မှာ အရာရာက ပွင့်လင်းမြင်သာလာပါပြီ။ လိင်တူ ချစ်ခြင်းတွေကိုလည်း ကြည်ကြည်သာသာ လက်ခံပေးလာကြပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ တချို့တွေရဲ့ အမြင်မှာတော့ လိင်တူ ချစ်ခြင်းဟာ သဘာဝတရားနဲ့ လွန်ဆန်နေတုန်းပါပဲ။ လက်မခံကြတဲ့ သူတွေအဖို့ LGBT တွေရဲ့ ဖြစ်တည်မှုဟာ မုန်းစရာ၊ ရွံစရာ၊ ရှောင်ဖယ်စရာ ဖြစ်နေဆဲပါ။ သူတို့အမြင်အရတော့ ရုပ်ရှင်တွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုအရ ပြုပြင်ပေးလို့ ရတယ်၊ တစ်နည်းအားဖြင့် လိင်ကွဲတွေနဲ့ ပေးစားလိုက်ရင် ကုသလို့ ရနိုင်တဲ့၊ ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်သွားနိုင်တဲ့ စိတ်ရောဂါတစ်မျိုးလို့ သတ်မှတ်ထားကြတာပါ။ ဒါဖြင့် လိင်တူချစ်သူတွေအပါအဝင် LGBT တွေဟာ စိတ်ရောဂါ ဝေဒနာရှင်တွေလား။ ၁၉၅၀၊ ၆၀ ပြည့်နှစ်တွေတုန်းက လိင်တူချစ်သူ အမျိုးသားတွေကို ဆေးတိုက်ခြင်း၊ လျှပ်စစ်နဲ့ ရှော့ခ်တိုက်ခြင်း၊ အော့အန်စေဖို့ ဆေးပေးခြင်းတွေကို ကုသမှုအဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီး လူနာတွေ […]

ဂေးဖြစ်ခြင်း၊ တစ်နည်းအားဖြင့် လိင်တူ ချစ်သူ ဖြစ်ခြင်း၊ လိင်တူ၊လိင်ကွဲ နှစ်မျိုးလုံးကို ချစ်ခြင်း စတာတွေကို မုန်းတီးရွံရှာပြီး ခွဲခြားဆက်ဆံတာ၊ နှိမ့်ချပြောဆိုတာ၊ ဖယ်ကြဉ်ထားတာတွေဟာ Homophobia တွေရဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုပါ။ ထပ်ပြီး ရှင်းအောင်ပြောရရင် လိင်တူချစ်သူ အမျိုးသမီးတွေ၊ အမျိုးသားတွေကို မုန်းတီးကြောက်ရွံ့ ရွံရှာခြင်း စိတ်ဝေဒနာ တစ်ရပ်ပါပဲ။ Homophobia ကို အမျိုးသမီးတွေထက် အမျိုးသားတွေမှာ တွေ့ရတာ ပိုများပါတယ်။ Homophobia ပြဿနာဟာ ဘာကြောင့် ဖြစ်လာသလဲဆိုတာကိုတော့ မရှင်းလင်းသေးပေမဲ့ စစ်တမ်းတွေ၊ စိတ်ပညာဆိုင်ရာ ဖြေရှင်းချက်တွေအရတော့ Homophobia ဟာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုကို အခြေခံတဲ့ ဖြစ်စဉ်တစ်ရပ်လို့ သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကို လိင်တူချစ်သူတစ်ဘောက်လို့ လက်ခံရမှာ ဒါမှမဟုတ် လိင်တူချစ်သူ ဖြစ်သွားမှာကို အစိုးရိမ်လွန်ကြခြင်းက Homophobia ကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ အဓိက […]

အတွဲတွေ ဘယ်လောက်ချစ်ချစ်၊ တစ်ခါတလေ သဘောထားမတိုက်ဆိုင်လို့ စကားများ၊ ရန်ဖြစ်ကြရတာမျိုးတွေ အနည်းနဲ့အများတော့ ရှိကြမှာပါ။ မထူးဆန်းတဲ့ ကိစ္စပဲပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကလေးတွေ ရှိလာပြီဆိုရင်တော့ ပြောစရာတွေ ရှိလာပါပြီ။ မိဘတွေ ရန်ဖြစ်တာက ကလေးတွေကို ရိုက်နှက်နာကျင်နေတာမျိုး မဟုတ်ပေမဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအပေါ် အများကြီး ဆိုးကျိုးသက်ရောက်စေပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲ။ (၆) လအရွယ် ကလေးတွေကစပြီး အသက် (၁၉) နှစ်လောက် လူငယ်တွေထိ မိဘတွေရဲ့ ငြင်းခုန်မှုကြောင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရကြပါတယ်။ ဒါဟာ အနောက်တိုင်း စံနှုန်းအရ (၁၈) နှစ်ကျော်ရင် မိဘတွေနဲ့ ခွဲနေရတဲ့ ဓလေ့ကြောင့်ပါ။ မိဘတွေနဲ့ အသက်ကြီးတဲ့ထိ အတူနေကြတဲ့ သား၊သမီးတွေဟာ မိဘတွေ ရန်ဖြစ်တိုင်း အသက်အရွယ်မရွေး စိတ်ဒဏ်ရာကို ခံစားကြရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘယ်လိုတွေ ထိခိုက်စေနိုင်တာလဲ။ မိဘတွေ […]